Nihon eiho wywodzi się ze starej samurajskiej sztuki walki w wodzie suijustu. Dziś jest częścią kulturowego dziedzictwa Japonii i jako takie jest uprawiane przez współczesne kluby należące do dwunastu tradycyjnych szkół pływania.
Jakie są korzenie nihon eiho? Genezę tej dyscypliny w najkrótszy sposób opisuje nota na stronie internetowej Japońskiej Federacji Pływackiej (JASF): „Japońska sztuka pływania jest przekazywana z pokolenia na pokolenie jako jedna ze sztuk walki. Składające się na nią techniki pływackie powstawały w zależności od tego, jaką naturalną przeszkodę należało pokonać: morze, rzekę czy jezioro. Obok zwykłego pływania składa się na nią pływanie długodystansowe, pływanie z elementami samoobrony, podwodne zapasy, a także pokazowe techniki pozwalające zaprezentować siłę pływaka, co niegdyś postrzegane było jako honorowy obowiązek samuraja”.
Dziedzictwo morskich wojowników
Zwrot „z pokolenia na pokolenie” nie jest zbyt ostry. Nie bez przyczyny. Niezwykle trudno jest wskazać konkretną datę narodzin specyficznie japońskich technik pływackich. Setzuo Mikami w niewielkiej książeczce „Urywki z historii japońskiego pływania” wydanej w latach 50. XX wieku pisze, że sztuka pływania została po raz pierwszy skodyfikowana w środowisku morskich wojowników stacjonujących na Morzu Wewnętrznym pomiędzy wyspami Honsiu, Kiusiu i Sikoku. Należeli oni do flotylli rodu Kono, który kontrolował wody Morza Wewnętrznego co najmniej w epoce Muromachi (1336–1573).
Historia nihon eiho sięga więc japońskiego średniowiecza. W okresie siogunatu Tokugawów (1603–1868) umiejętność walki w wodzie, tzw. suijutsu (por. podstronę „Sztuka walki”), stała się jednym z niezbędnych elementów wyszkolenia samurajów. Z czasem, kiedy pod panowaniem Tokugawów, którzy zjednoczyli Japonię na początku XVII wieku, w Kraju Kwitnącej Wiśni zapanował długotrwały pokój, suijutsu – podobnie jak inne japońskie sztuki walki – z umiejętności wykorzystywanej w czasie wojny zamieniło się w praktykę fizycznego i duchowego samodoskonalenia.
12 tradycyjnych szkół
Klasyczne japońskie techniki pływackie, kultywowane w Japonii przez cały okres Edo, przetrwały reformy Meiji i na przełomie wieków XIX i XX zostały wprowadzone do szkół publicznych. Były też trenowane w klubach należących do dwunastu tradycyjnych szkół pływackich (jap. ryū – szkoła, styl):
- Shintō ryū
- Kobori ryū tōsuijutsu
- Yamauchi ryū
- Shinden ryū
- Suinin ryū
- Nojima ryū
- Iwakura ryū
- Koike ryū
- Kankai ryū
- Suifu ryū
- Mukai ryū
- Suifu Ohta ryū
Każda ze szkół narodziła się w innym regionie Japonii i każda specjalizuje się w innych technikach. Przykładowo, Kobori ryū tōsuijutsu pochodzi z Kumamoto położonego w zachodniej części wyspy Kiusiu. Jej podstawowa technika to katchū-gozen-oyogi, czyli pływanie w pełnym uzbrojeniu. Styl ten często był używany w oficjalnych samurajskich ceremoniach i stosowany w treningu wojskowym. Yamauchi ryū pochodzi z sąsiadujących ze sobą miast Usuki i Ōita położonych w północno-wschodniej części wyspy Kiusiu. Głównymi technikami są w niej reiki, czyli komenderowanie za pomocą chorągwi w trakcie pływania, i ohbata-okiwatari – pływanie w morzu z olbrzymim papierowym proporcem (kobiety zamiast proporców unoszą nad głową parasolki). Shinden ryū powstała na terenach położonych nad Morzem Wewnętrznym pomiędzy wyspami Honsiu, Kiusiu i Sikoku. Techniki pływackie wykształcone w tej szkole pomagają sprawnie przemieszczać się w słonej morskiej wodzie.
Współczesne nihon eiho
Choć w latach 20. XX wieku do Japonii zaczął przenikać nowy styl, czyli kraul importowany na archipelag z Australii – szybszy, a więc bardziej skuteczny w pływaniu sportowym – kluby uprawiające nihon eiho w duchu jednej z dwunastu szkół nadal się rozwijały. Istnieją do dziś, działając pod egidą Komitetu Klasycznej Japońskiej Sztuki Pływania, który jest częścią Japońskiej Federacji Pływackiej. W Japonii nihon eiho zostało bowiem potraktowane jako szósta dyscyplina pływacka obok pływania zwykłego, synchronicznego i na wodach otwartych oraz skoków do wody i piłki wodnej. Komitet stara się popularyzować dawne techniki pływackie, a od 1955 r. przygotowuje też w ogólnokrajowe mistrzostwa oraz pokazy nihon eiho.